Fotograf Dersleri; Işık Nedir? Light and Photography
DERSLER

Işık nedir? Fotoğrafın en temel bileşeni ışığı tanıyalım...

Fotoğraf  | Işık  | Yalçın Çakır ©

Fotoğraf: Yalçın Çakır © İstanbul, Esentepe

Fotoğrafa merak salanlar önce sanırlar ki iyi body, iyi lens yani iyi ekipmanla çok iyi fotoğaflar çekilir. Maalesef öyle değil. Nasıl ki en iyi dikiş makinasını alınca iyi terzi ya da modacı olunmuyorsa iyi ekipmanla da iyi fotoğrafçı olunmaz. Tabii ki ekipman çok önemlidir ama önce o ekipmana hayat verecek en önemli kaynağı çok iyi anlamamız, bilmemiz gerekiyor. Nedir o?

Işık...

Hani "Fotoğraf nedir?" diye bir bilene (Google vd...) sorarız ya, İlk yanıta tıklayın 2 kelime çıkar karşınıza;

Yunanca Photos ile Graphos un birleşiminden oluşan Photograph... Yani ilk kelime IŞIK, ikincisi ÇİZGİ. O zaman iyi fotoğraf çekmenin en temel kuralı ışığın ne olduğunu ve onu nasıl kullanabileceğimizi öğrenmek. Çünki ışığı nasıl kullanacağımızı bilmeden iyi fotoğraf çekemeyiz.

FOTOĞRAF VE IŞIK

1IŞIK KAYNAKLARI; 2 tür ışık kaynağı vardır. Biri DOĞAL ışık diğeri YAPAY ışık. Doğal ışık güneşden gelen, yapay ışık ise insan eliyle üretilen kaynaklardan elde edilen ışıktır. Yapay ışığa flash, ampul, led vs. girer. Hangisini kullanırsanız kullanın Photos olmadan Graphos bir işe yaramaz. Yani fotoğraf makinası ışığı toplar ve işlemlerden sonra fotoğraf ortaya çıkar.

Fotoğrafçılıkta ışık kullanımı 4 unsura dayanır. Parlaklık, Yön, Renk, Kontrast. Şimdi bu başlıklara bakalım.

A Parlaklık (Güç)... Parlaklık ışığın yoğunluğunun birimidir. Bu birimi ölçen alete pozometre denir. Pozometre dahili ya da harici olarak bulunur. Dahilisi fotoğraf makinasının içinde bulunan ölçüm hücresi ve işleme sistemi, harici olan da fotoğraf marketlerinde satılan ışık ölçüm cihazı yani pozometredir. Dahili ya da harici ışık ölçerler markaya ve bodye göre farklı isimler alır ve farklı yöntemlerle, hassasiyetlerle çalışır. Dahili ölçüm hücresi ve sistemi ile harici pozometrenin farkı "Ölçüm yöntemleri, hassasiyet sınırları" dır. Bu nedenle profesyonel fotoğrafçıların pek çoğu harici pozometre, flashmetre ve spotmetre ya da üçü bir arada cihazları kullanır.


Sekonic L-758D Digitalmaster

Fotoğraf: Klas Foto © Çok fonksiyonlu ölçüm cihazı. (Flaşmetre, Pozometre, Spotmetre)

IŞIĞIN ÖLÇÜM MODLARI

Fotoğraf makinası üreticileri farklı dahili ışık ölçümü modları adları kullansa da genelde Bölgesel Ağırlıklı, Merkez Ağırlıklı, Nokta Ağırlıklı ölçüm modları vardır. Bu ölçüm modlarına göre fotoğraf makinası işlemcisi hesaplamalar yapar ve size doğruya en yakın renk, diyafram ve enstantane değerini verir.

Bölgesel Ağırlıklı mod, Genel çekimler için kadrajın tamamını ölçümler.

Merkez Ağırlıklı mod: Aşağıdaki resimde de görüldüğü gibi kadrajın seçilen orta noktasından ışık ölçümü yapar.

Nokta Ağırlıklı mod; (Spot ölçüm) Portre, makro, ürün vb. çekimlerde de kullanabileceğimiz tek bir noktadan, nokta ölçümü yapar.

Not, Işık ölçüm modları genelde netleme modları ve noktaları ile (AF) karıştırılıyor, siz dikkat edin.Yazarın notu - Yalçın Çakır - Dijital Fotoğraf

Vizürde Işık Ölçüm Noktaları

Fotoğraf: Işık ölçüm modları © Derleme: Yalçın Çakır
Not, Bir ürün aldığınızda kullanma kitapçığını mutlaka ayrıntılı olarak okuyun. Fotoğraf makinalarında (Eğer sıfır aldıysanız) kutunun içeriğinin tam ve eksiksiz olması gerekir. Ve mutlaka kullanım kitabının da kutuya dahil olması gerekir. Bu kitapda sizin bodynizin poz ölçüm seçenekleri ve buna hangi menülerle müdahale edebileceğiniz de yazmalıdır.Yazarın notu - Yalçın Çakır - Dijital Fotoğraf

B Işığın geliş açısı ve yönü... Çekeceğimiz fotoğrafın türüne ve içeriğine göre belirlenir ama bu tanımlama sizi kısıtllamasın. Portreden manzaraya kadar ışığın gücü, yönü, sıcaklığı, saati, açısı tek tek önemlidir. Stüdyo ışıklandırmaları ise başlı başına uzmanlık konusudur. Stüdyo Işık Teknikleri dersime bakabilirsiniz ama acele etmeyin. Zamanla araştırarak ve deneyerek öğreneceksiniz. Aşağıdaki 4 temel ışık yönünün bile çekim aşamasında onlarca kombinasyonu ortaya çıkar. Aşama aşama ilerleyeceğiz.

Temel olarak 4 yön vardır fotoğraf ışığında.

. Arkadan (Ters)

. Önden (Cephe)

. Yandan (Yanal)

. Üstten (Tepe)

Fotoğraf Dersleri; Işık Nedir? 3

Fotoğraf: Işık yönleri © Düzenleme: Yalçın Çakır

C Işığın renk ısısı... Fotoğraf çekerken hele bir de yeniyseniz başınıza en sık gelecek hatalardan birisi WB (White Balance) yani Beyaz Ayarı konusudur. Artık hemen her DSLR bodyde hazır renk ısısı ayarı modları var. Ama varsayın ki siz evde normal ampul ışığında, led ışıkta, florasan altında ya da gündüz dışarıda, gece sokak lambası yakınında fotoğraf çektiniz. Fotoğrafları bilgisayara aktardınız ama oda ne. Fotoğraflar sapsarı, turuncu, yeşil ya da mavi mi çıktı? Üstelik çekim seçiminiz jpeg. Ve RAW değil... Geçmiş olsun. Delete, çöp... Ya da işte aşağıda bende olduğu gibi yeşerirsiniz, sararırzsınız, kızarırsınız ya da morarırsınız...

Renk Isısı Skalası

Fotoğraf: Yalçın Çakır © Örnek olarak Photoshop'da renklendirilmiştir.

Ne yapmalı o zaman?

En azından en temel renk ısısı bilgisine sahip olmalı ve doğru değerlerle fotoğraf çekebillmelisiniz. Bunun için yanınızda aşağıda sadece örnek olsun diye yayınladığım Renk Skalası ya da Renk Isısı Skalası taşımanıza gerek yok. İşte iki çözüm önerisi;

. Öğrenene kadar Body'nin renk ayarını Otomatikte (AWB) tutun

.. Biraz kurcalayın ve farklı seçenekli renk ısısı modlarını da deneyin (Gün ışığı, Tungsten, Flash Vd...) Yani evde florasan ampulde ya da bildiğimiz akkor olan telli ampulde bodynizdeki renk değerlerini değiştirerek aynı kadrajda birer kare fotoğraf çekin atın bilgisayara, o zaman anlayacaksınız işin rengini.

Nasıl Yaparız; Makinanızı Manuel moda alın. Yapay ışıklı ortamda kadrajı, enstantane ve diyarfram değerlerini değiştirmeden (Doğal olarak tripod'da ya da masa üstü gibi sabit bir yere bodyi koyarak) bir kare Auto WB, bir kare Tungsten, bir kare gölgeli resimli mod, bir kare güneşli resimli mod, bir kare flash resimli mod vd... çekin.

Not, Bu modlar DSLR makinanızın beyaz ayarı menüsünde var. Ama bazılarında açıklama değil de sadece tanımlama ikonları olur. Mesela güneş ikonu, bulut ikonu, flash ikonu vb..Yazarın notu - Yalçın Çakır

Aynı şeyi gün ışında da yapın, daha iyi hakim olacaksınız menülere. Böylece bulutlu hava, güneşli hava, flash ışığı, florasan, tungsten ortamlarında neyi neyle çekerseniz nasıl bir sonuca ulaşırsınız daha iyi anlayacaksınız. Ve bir süre sonra gözünüz daha kadraja gitmeden ortamdaki ışık kaynaklarına kayacaktır, inanın.

Fotoğrafta renk ısısı

Fotoğraf: Renk ısıları © Derleme: Yalçın Çakır
Uyarı, Eğer doğru bir fotoğraf çekimi yapmak istiyorsanız harici renk ısısı ölçer cihazı (Kelvinmetre) satın alabiilirsiniz.. Ama pahalı ve ileri seviye işler yapmıyorsanız size satmaya kalksalar bile önermem. Bunun yerine makinanızın ayarlarına tam hakim olmayı öğrenin. Genel ışık değerlerin bilmeniz ve buna göre renk modu seçmeniz yeter de artar bile. Hatta bazı bodylerde renk ısısı değerini manuel olarak da rakamlarla girebiliyorsunuz.Yazarın notu - Yalçın Çakır

Fotoğrafta Beyaz Ayarı; White Balance

Fotoğraf: Kelvinmetre © Derleme: Yalçın Çakır
Öneri, Bazen çekim sahasında bir kişinin, çekimin ilgi noktasındaki modelin yüzüne beyaz kağıt ya da köpük levha tuttuğunu kameranın başındaki kişininde o beyaz materyale zoom in yaparak ayarlar yaptığına denk gelmişsinizdir. İşte bu Beyaz Ayarı'dır. Yani White Balance. Çekimde renklerin doğru çıkması içn yapılan işlemdir bu. Çoğu DSLR fotoğraf makinesinde otomatik AWB (Beyaz Ayarı) ya da manuel WB seçeneği bulunur. Bunu nasıl yapacağınız ve bodye nasıl ön ayarlar kaydedebleceğiniz de kullanım klavuzunda yazar. Bakmanızı öneririm. Nasıl ki cep telefonlarında her markanın menü düzeni ve yerleşimleri farklı ise fotoğraf makinelerinde de böyle...Yazarın notu - Yalçın Çakır - Dijital Fotoğraf

D Kontrast... Bir fotoğrafta en karanlık yer ile en aydınlık yer arasındaki ton farkına kontrast denir. Ayrıca zıt içerikler de (Mesela renk) kontrast oluşturur. Doğru pozlanmış bir fotoğrafta renk ve kontrast eğrisi de dengeli çıkmalıdır. DSLR makinenizin menülerinde gezerken bir yandan da LCD ekrana bakın. Farklı renklerde eğrilerden oluşan bir grafik ekran karşınıza çıkıyorsa ve o eğriler her fotoğrafda farklı gözüküyorsa doğru yere bakıyorsunuz demektir. Bu konuyu Camera Raw ve Photoshop derslerinde detaylı olarak anlatıyorum.


Konrastta en ideali beyazdan siyaha kadar olan skalada tüm renk tonlarının içinde en azından seçiilebilen farklı tonların bulunmasıdır. Yani beyazın içinde farklı açıklıkta tonlar, siyahın içinde farklı koyulukta tonlar gibi. Bu nedenle bulutlu havalarda kontrast düşük çıkar (filitrelerle oynamadıysanız), güneşli havalarda özellikle de güneş tepedeyken öğlen saatllerinde kontrast yüksek çıkar. Eğer bilerek ve isteyerek tezat oluşturmak amacıyla kontrastı yüksek fotoğraflar çekmiyorsanız bu konuya dikkat edin. Ve mutlaka RAW formatında çalışın. Nedenini RAW derslerinde anlattım.

Camera Raw

Fotoğraf: Camera Raw - Yalçın Çakır - Belgrad Ormanı ©
Öneri, Fotoğraf işleme programlarına biraz da olsa hakimseniz (Photoshop, Camera Raw, Lightroom vd...) yukarıdaki grafiği fotoğrafı o programda açtığınızda da görebilirsiniz. Eğer RAW ile çekim yaptıysanız önemli düzeltmeler mümkün olabilir. Bakınız RAW dersleri bölümü.Yazarın notu - Yalçın Çakır

Yani dersi özetlersek;

1- Işık olmadan fotoğraf olmaz

2- Doğru ışık değerleri kullanmadan doğru fotoğraf olmaz.

Sözün özü; "İyi fotoğraf sadece kadrajdaki görüntünün güzelliğiyle değil, bilgiyle ortaya çıkartılabilir... Y.Ç"

Yalçın Çakır

© Yalcin Cakir Photography

5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu'na tabidir © TIKLA

Paylaşabilirsiniz;